თრომბის წარმოქმნა ორგანიზმის ბუნებრივი პროცესია, თუმცა არასწორად ჩამოყალიბებული თრომბები შეიძლება სიცოცხლისთვის სახიფათო აღმოჩნდეს. მათ შეუძლიათ სისხლის ნაკადის შეფერხება და ისეთი სერიოზული გართულებების გამოწვევა, როგორიცაა ფილტვის ემბოლია ან ინსულტი. სამწუხაროდ, ბევრმა ადამიანმა არ იცის, როგორ ამოიცნოს პირველი სიმპტომები, რის გამოც დროული მკურნალობა ხშირად დაგვიანებულია. ამ სტატიაში განვიხილავთ თრომბების ჩამოყალიბების ძირითად მიზეზებს, სიმპტომებს და პრევენციის გზებს.
რატომ ყალიბდება თრომბები? ასე ჩვენი სხეული ცდილობს დაზიანებული სისხლძარღვების ”შერემონტებას”, თუმცა არასწორად ფორმირებულ თრომბს უდიდესი ზიანის მოტანა შეუძლია ჩვენი ორგანიზმისთვის. მაგალითად, თუ თრომბი ჩნდება არასასურველ ადგილას, ის ხელს უშლის სისხლის მოძრაობას, რაც იწვევს სერიოზულ პრობლემებს ჯანმრთელობასთან დაკავშირებით.
ყველაზე სამწუხარო კი ის ფაქტია, რომ ადამიანებმა არ იციან იმ სიმპტომების შესახებ, რომლებიც თრომბების ჩამოყალიბებას ახლავს თან, რის გამოც ისინი დროულად ვერ ავლენენ პრობლემას, რაც ხშირ შემთხვევაში სავალალო შედეგებით სრულდება. გარდა ამისა, ძალიან ცოტა ადამიანმა თუ იცის, თუ რა ფაქტორებს მივყავართ თრომბების წარმოქმნამდე.
თრომბების წარმოქმნის მიზეზები
- გულის მდგომარეობა: წინაგულების ფიბრილაცია (მოციმციმე არითმია), გულის რიტმის დარღვევა.
- ორსულობა და პირველი 6 კვირა მშობიარობის შემდეგ.
- კონტრაცეპტების გამოყენება, რომლებიც შეიცავს ესტროგენს.
- ჩანაცვლებითი ჰორმონული თერაპია, რომელიც შეიცავს ესტროგენს.
- ხანგრძლივი დროით უმოძრაოდ ყოფნა: ფრენები შორ მანძილზე, დიდი ხნით ფეხებგადაჯვარედინებული ჯდომა.
- სერიოზული ოპერაციები, მათ შორის გიფსის დადებაც კი, როდესაც პაციენტს დიდი ხნით მოძრაობა აქვს შეზღუდული.
- ძვლის გადატეხვა ან კუნთების სერიოზული დაზიანება.
- სიმსივნე და მისი მკურნალობა.
- გაცხიმოვნება.
თრომბების წარმოქმნის სიმპტომები
როდესაც თრომბი ყალიბდება ღრმად განთავსებულ ვენაში, ადგილი აქვს ქვედა კიდურების ღრმა ვენების თრომბოზს. თავდაპირველად, როდესაც წარმოიქმნება ბალთები, თავს იჩენს შეშუპება სხეულის კონკრეტულ ნაწილში, ხოლო ტკივილი, რომელსაც ამდროს განვიცდით, ძალიან ჰგავს სპაზმურ ან კრუნჩხვით ტკივილებს.
იმ ადგილას, სადაც თრომბოზი ჩნდება, კანი იცვლის ფერს: ის მოწითალო ან მოლურჯო ხდება. თუ თქვენ ამ სიმპტომებიდან ერთ-ერთი მაინც აგეღნიშნებათ, დაუყონებლივ მიმართეთ ექიმს.
ფილტვის არტერიების თრომბოემბოლია
თრომბს შეუძლია დააზიანოს ვენა და მოხვდეს ფილტვში, რის გამოც აუცილებელია ამ პრობლემის დროული გამოვლინება და მის გადასაჭრელად გარკვეული ზომების მიღება. ფილტვის არტერიების თრომბოემბოლიისთვის დამახასიათებელი სიმპტომებია: სუნთქვის უკმარისობა, მწვავე ტკივილი გულმკერდის არეში, გახშირებული გულისცემა, აუხსნელი ხველება, რომელსაც შეიძლება სისხლიც ახლდეს თან.
იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ ეს სიმპტომები აგეღნიშნებათ, დაუყონებლივ მიმართეთ ექიმს!
მკურნალობა
მას შემდეგ, რაც ექიმს ესტუმრებით და დაადგენთ თრომბების ადგილმდებარეობას და მათი წარმოქმნის მიზეზს, დაგენიშნებათ სპეციალური მკურნალობა, რომელიც უკიდურეს შემთხვევაში შეიძლება ქირურგიული ჩარევით დასრულდეს. თრომბების მოსაშორებლად ხშირად მიმართავენ ანტიკოაგულაციურ წამლებს, რომლებიც ათხელებს სისხლს.
პროფილაქტიკა
იმისთვის, რომ მიიღოთ საპროფილაქტიკო ზომები, აუცილებელია გულისყურით მოეკიდოთ ამ პრობლემის გამომწვევ მიზეზებს: სისხძარღვების დაავადებები, მოწევა, ჭარბი წონა, ამაღლებული არტერიული წნევა, ქოლესტერინის მაღალი შემცველობა და დიაბეტი. ასევე აუცილებელია იცოდეთ პერსონალური რისკ-ფაქტორების შესახებ: მემკვიდრეობითობა და სიმპტომების აღმოჩენა ოჯახის რომელიმე წევრში.
ყველაზე მარტივი მეთოდი თრომბების წარმოქმნის თავიდან ასარიდებლად – რაც შეიძლება ბევრი მოძრაობა!
ხშირად დასმული კითხვები (Q&A):
- რა არის თრომბი და როგორ ყალიბდება ის?
თრომბი არის შედედებული სისხლის გროვა, რომელიც წარმოიქმნება სისხლძარღვში. ის შეიძლება გაჩნდეს სხეულის ნებისმიერ ნაწილში და დაბლოკოს სისხლის მიმოქცევა, რაც იწვევს ჯანმრთელობის სერიოზულ პრობლემებს. - რომელია თრომბის ყველაზე გავრცელებული ნიშნები?
თრომბის არსებობის მთავარი ნიშნებია: შეშუპება, ტკივილი, სიწითლე, თბილი შეგრძნება დაზიანებულ არეში და კანის ფერის ცვლილება (მოლურჯო ან მოწითალო). - შესაძლებელია თუ არა თრომბის პრევენცია?
დიახ, შესაძლებელია. პრევენციის მეთოდებში შედის რეგულარული მოძრაობა, წყლის საკმარისი რაოდენობით მიღება, მოწევის თავიდან აცილება, სწორი კვება და საჭიროების შემთხვევაში – ექიმის მიერ დანიშნული მედიკამენტების მიღება.
რჩევა რედაქციისგან:თრომბოზი წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე სერიოზულ ჯანმრთელობის პრობლემას, რომლის დროული დიაგნოსტიკა და პრევენცია გადამწყვეტ როლს ასრულებს. კვლევების მიხედვით, ფიზიკური აქტივობის შენარჩუნება და ჯანმრთელი ცხოვრების წესი მნიშვნელოვნად ამცირებს თრომბოზის რისკს (American Heart Association, 2023). ასევე, მედიკამენტოზური პროფილაქტიკა, როგორიცაა ანტიკოაგულანტები, ეფექტური საშუალებაა მაღალი რისკის მქონე პაციენტებისთვის (National Institutes of Health, 2022).
მნიშვნელოვანია, რომ ყურადღება მივაქციოთ ჩვენს ჯანმრთელობას და თრომბის პირველივე სიმპტომების გამოვლენისას ექიმს მივმართოთ. თუ სტატია თქვენთვის სასარგებლო აღმოჩნდა, გაუზიარეთ ის მეგობრებს და იზრუნეთ თქვენს ჯანმრთელობაზე.
