დოკუმენტებში არსებული ციფრები ყოველთვის არ შეესაბამება ჩვენს ფიზიკურ მდგომარეობას და იმას, თუ როგორ აღვიქვამთ საკუთარ თავს სულის სიღრმეში.
ჩვეულებრივ, ქალები ოდნავ აპატარავებენ თავიანთ ასაკს და ამბობენ, რომ პასპორტში მითითებული თარიღი მხოლოდ დაბადების ფაქტის დოკუმენტური მტკიცებულებაა.
ცხოვრების წლების რაოდენობა ყოველთვის არ ასახავს სხეულის ნამდვილ მდგომარეობას – ფიზიკურს და გონებრივს. მეცნიერები უკვე დიდი ხანია აფასებენ ადამიანის არა მხოლოდ პასპორტის ასაკს.
ერთი და იმავე ასაკის ორი ადამიანი, როგორც გარეგნულად, ასევე შინაგანად, შეიძლება იმდენად განსხვავდებოდეს, რომ ზოგჯერ ვერ დაიჯერებ, რომ ისინი თანატოლები არიან. ასაკთან დაკავშირებით ყოველთვის ბევრს კამათობენ – უნდა ემთხვეოდეს თუ არა ბიოლოგიური და ქრონოლოგიური ასაკი, შესაძლებელია თუ არა დაბერების შენელება და საჭიროა თუ არა ამის გაკეთება?
ვივიენის დღევანდელ სტატიაში თერაპევტის, ლიდია გოლუბენკოს მოსაზრებას გაგიზიარებთ.
მედიცინაში სამი ასაკია
გარდა პასპორტისა (ასევე ცნობილია, როგორც ქრონოლოგიური), რომელიც ითვლის ცხოვრების წლებს დაბადების დღიდან, მედიცინაში დამატებით გამოყოფენ კიდევ ორ ასაკს: ბიოლოგიურს და ფსიქოლოგიურს. და, პასპორტში მოცემული ციფრებისგან განსხვავებით, ეს ბოლო ორი ყველაზე ზუსტად ასახავს ადამიანის მდგომარეობას – მის ფსიქიკურ და ფიზიკურ ჯანმრთელობას, სიმწიფის დონეს.
ქრონოლოგიური ასაკი აუცილებელია გლობალური სტატისტიკური პროგნოზებისთვის, რომელიც გამოჰყოფს ადამიანების ცხოვრების გარკვეულ პერიოდებს – ბავშვობას, მოზარდობას, საპენსიო ასაკს და ა.შ. პასპორტის ასაკის მიხედვით ყველა ადამიანი ერთნაირად უნდა ბერდებოდეს – სრულწლოვანება – 18 წლის ასაკში, პენსია – 60 წლის ასაკში ქალებისთვის, ხოლო მამაკაცებისთვის 65 წლის ასაკში. მაგრამ ბუნებას საკუთარი მოსაზრება აქვს ამ საკითხთან დაკავშირებით: თითოეული ორგანიზმი ცხოვრობს საკუთარი ინდივიდუალური პროგრამით.
ჩვენ ვბერდებით ერთი და იგივე კანონების მიხედვით, მაგრამ სხვადასხვა სიჩქარით
მეცნიერები დიდი ხანია სწავლობენ დაბერების კანონებს: ცხადია, რომ ორგანიზმში მოქმედებაში მოდის გენებში ჩაწერილი პროგრამები. უჯრედები უფრო და უფრო ნელ-ნელა ახლდება, ცუდად კორექტირდება მათში არსებული მუტაციები, ნელდება იმუნური უჯრედების გამომუშავება და ორგანიზმში ანთებითი პროცესების დონე იზრდება. ამიტომ, ჩვენ თანდათან ვაგროვებთ „წყლულებს“, ვბერდებით, ორგანოები და ქსოვილები წურავს საკუთარ რესურსებს და ბოლოს მოდის ბუნებრივი შედეგი – სიკვდილი. მაგრამ ზოგიერთი ადამიანი 100 წლამდე ცხოვრობს და პრაქტიკულად არ ავადდება, ზოგს კი 50-60 წლის ასაკში უკვე აქვს ქრონიკული დაავადებების მთელი კოლექცია.
დაბერების ტემპი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რას მივიღეთ მემკვიდრეობით ჩვენი წინაპრებისგან გენურ დონეზე. მაგრამ ეს დადგენილი პროგრამა შეიძლება მნიშვნელოვნად დაკორექტირდეს ცხოვრების წესით. გავლენის მომხდენი ფაქტორი კი უამრავია – ეს არის საცხოვრებელი პირობები და კლიმატი, სამუშაო პირობები, კვება და მრავალი სხვა.
ბიოლოგიური ასაკი – დაბერების პროცესის ანარეკლია
პასპორტში მოცემული რიცხვები არ ასახავს ორგანიზმის ნამდვილ მდგომარეობას. დაბერების პროცესი უფრო ზუსტად ასახავს ბიოლოგიური ასაკის მაჩვენებლებს. დიახ, ზოგის შემთხვევაში ისინი პრაქტიკულად ემთხვევა პასპორტს, მაგრამ ბევრისთვის მონაცემები შეიძლება მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდეს, როგორც ქვემოთ, ასევე ზემოთ.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ორგანიზმს შეუძლია „გაცვდეს“ დროზე ადრე ან უფრო გვიან. ბიოლოგიური ასაკის შეფასება უფრო რთულია, ვიდრე ქრონოლოგიურის. მხოლოდ ციფრებით მას ვერ აღწერთ, თქვენ უნდა გაითვალისწინოთ გულისა და სისხლძარღვების მდგომარეობა, იმუნური და ენდოკრინული სისტემები, ტვინი და მთელი ნერვული სისტემა. ადგენენ, თუ რამდენად აკმაყოფილებენ ისინი სტატისტიკურ სტანდარტებს და რამდენად გაცვეთილი ვართ შიგნიდან.
როგორ შეაფასოთ ნამდვილი ასაკი
გაანგარიშების ის მეთოდები, რომლებიც გამოიყენება კლინიკებსა და სამეცნიერო კვლევებში, საკმაოდ რთული და კომპლექსურია და ერთდროულად რამდენიმე მაჩვენებელს ითვალისწინებს.
ასევე შეგიძლიათ გამოთვალოთ თქვენი ბიოლოგიური ასაკი ინტერნეტში არსებული სხვადასხვა ონლაინ კალკულატორების გამოყენებით, მაგრამ შეფასება ძალიან მიახლოებითი იქნება.
არსებობს ასაკის შეფასების მთელი რიგი ტესტები:
- სახსრის მობილურობა – შეგიძლიათ თუ არა დახრა, ხელების ზურგს უკან წაღება და ა.შ.
- კანის ელასტიურობა – რამდენად სწრაფად სწორდება ხელზე კანის ნაკეცები;
- პულსი, არტერიული წნევა მსუბუქ ფიზიკურ აქტივობამდე და მის შემდეგ;
- გარკვეული ვარჯიშების შესრულების უნარი – მაგალითად, შეგიძლიათ თუ არა გააკეთოთ 20 ჩაჯდომა ან 5 აზიდვა.
მაგრამ ყველა ეს მონაცემი, იმისათვის, რომ იყოს მაქსიმალურად სრულყოფილი, უნდა შეფასდეს ანალიზების შედეგებთან ერთად. ექიმმა უნდა შეამოწმოს თქვენი ალბუმინის, ტუტე ფოსფატაზას, კრეატინინის, ქოლესტერინის და C-რეაქტიული ცილის დონე.
გარდა ამისა, ფასდება წყლის მოხმარების დონე, ძილის ხანგრძლივობა და სტრესის დონე ყოველდღიურ ცხოვრებაში.
არსებობს თუ არა დაბერების ნორმები?
თითოეულ ჩვენგანს დაბერების საკუთარი თავისებურებები გააჩნია. არიან ადამიანები, რომლებსაც შეუძლიათ კალენდარული წლის განმავლობაში ხუთი წლით დაბერდნენ. სხვები, 50 წლის ასაკში ინარჩუნებენ ოცდაათი წლის ადამიანების გონებრივ და ფიზიკურ მახასიათებლებს. კალენდარული და ბიოლოგიური ასაკის დონეები მაქსიმალურად მიახლოებულია ბავშვობაში და მოზარდობაში, მაგრამ 25-30 წლის შემდეგ ცვლილებები უფრო მნიშვნელოვანი ხდება.
ბიოლოგიურ ასაკზე აისახება ყველა ცხოვრებისეული პრობლემა, ავადმყოფობა, ტრავმები, ოპერაციები, ცხოვრებისეული ცვლილებები. ნეგატიურმა ფაქტორებმა შეიძლება უფრო სწრაფად დაგვაბეროს, დადებითმა ფაქტორებმა შეიძლება გადადოს სიბერის დაწყება.
არსებობს ბიოლოგიური და საპასპორტო ასაკის თანაფარდობის ნორმები, თუმცა ისინი საკმაოდ პირობითია. ითვლება, რომ დაბერება ბუნებრივია, როდესაც გადახრები პასპორტის ციფრებიდან ამა თუ იმ მიმართულებით არ აღემატება 5 წელს.
გაახალგაზრდავება ვერ მოხერხდება, მაგრამ შესაძლებელია დაბერების შენელება
პასპორტის ასაკის „მოტყუება“ უფრო ადვილია: თანამედროვე პლასტიკურ ქირურგიას სასწაულების მოხდენა შეუძლია გარეგნობის შეცვლით (თუმცა გარკვეულ საზღვრებში). მაგრამ ბიოლოგიურ ასაკთან, სხეულის მდგომარეობასთან დაკავშირებით ყველაფერი უფრო რთულია.
თქვენ ვერ შეძლებთ გაახალგაზრდავებას დიეტის, ვარჯიშის, აბების ან ქირურგიული ჩარევით. თქვენ ვერ შეცვლით იმ უჯრედებს, რომლებიც უკვე დაბერდნენ და მუტაციები და ცვლილებები დაიგროვეს.
მაგრამ სავსებით შესაძლებელია საკუთარ მომავალზე გავლენის მოხდენა და ბიოლოგიური წლების შემდგომი დამატების პროცესის შენელება. დაბერების შენელების რეკომენდაციები ყველასთვის ცნობილია – ისინი საფუძვლად უდევს ჯანსაღი ცხოვრების წესს. თქვენ უნდა იზრუნოთ თქვენს ფიზიკურ სხეულზე იმით, რომ საკმარისად იძინოთ, კარგად იკვებოთ და რაც შეიძლება მეტი იმოძრაოთ. მაგრამ ამავდროულად, ჩვენ უნდა გავუფრთხილდეთ ჩვენს ნერვებს: სტრესი არანაკლებ გვაბერებს, ვიდრე ფიზიკური უმოქმედობა და არაჯანსაღი საკვები.
