–და რას გააკეთებ? – ჩაეცინა კახას. – აქ ყველა მიცნობს, შენ კი – არავინ! ვისთანაც გინდა მიჩივლე, მაინც არავინ დაგეხმარება. თუ ეს არ გესმის?
მარიამი თავს იკავებდა და ტკივილისგან კვნესოდა. გოჩამ ისეთი ძალით დაარტყა, რომ ოთახის ბოლოში გაფრინდა და კედელს შეეჯახა.
–თუ მაინც მიჩივლებ, – გააგრძელა კახამ, – შენთვისვე უარესი. სამომავლოდ დაიმახსოვრე: ბავშვებზე ლაპარაკი არ იყოს! ახლა ბავშვები არ მჭირდება. შენი საქმეა მასიამოვნო და არა ბავშვებზე იზრუნო. თუ არ დამიჯერებ, მანამ გცემ, სანამ ამ სისულელეს თავიდან არ ამოიგდებ. ყველაფერი გაიგე?
იმ მომენტში მარიამს კახა სძულდა და ნანობდა, რომ ოდესღაც მისი სიტყვების სჯეროდა. არადა როგორ უყვარდა. მაღალი, ლამაზი, მომხიბვლელი, სამხედრო სკოლის მოსწავლე, მომავალი ოფიცერი. როგორ ზრუნავდა! შეუძლებელია, არ შეგყვარებოდა. მას კი უბრალოდ დაქორწინება უნდოდა, რომ ვინმეს ეზრუნა მასზე, როცა სამსახურში გაანაწილებდნენ. ასე მარიამი, რომელიც კახას ცოლი გახდა, მშობლიური ქალაქიდან ათასობით კილომეტრში საცხოვრებლად გადავიდა.
–მორჩა, – წყნარად თქვა მარიამმა, – ჩვენი ოჯახი დასრულდა. არ ვაპირებ ვიცხოვრო ადამიანთან, რომელიც ჩემზე ხელს წევს.
–რა? – თქვა გაბრაზებულმა კახამ. – მემუქრები კიდეც! იქნებ საკმარისი არ იყო? ჩემი ცოლი ხარ და გააკეთებ იმას, რასაც გეტყვი. განქორწინების ბრძანება ჯერ არ გქონია. კეთილი ინებე, გააკეთე ის, რაც ნორმალურმა ცოლმა უნდა გააკეთოს. ბავშვებზე სამსახურში შეგიძლია იზრუნო.
კახამ მარიამის ჩანთიდან პასპორტი ამოიღო და თავის პორტფელში ჩადო.
–სისულელე რომ არ ჩაიდინო, შენი პასპორტი მე მექნება. მაინც არ გჭირდება. თუ დაგჭირდება, მოგცემ. დროებით.
მარიამი ქმარს მოშორდა. მისი დანახვაც არ უნდოდა. როგორ სწრაფად შეიცვალა, როცა ძალა იგრძნო. იცოდა, რომ სახლიდან და ახლობლებიდან შორს არავინ დაიცავდა. თან მასწავლებლის ხელფასით ვერაფერს გახდებოდა, მაინც მასზე იქნება დამოკიდებული.
ამ დღიდან მარიამი გაჩუმდა და მორჩილი ცოლი გახდა, როგორც კახას სურდა. ის კი თავისი „აღმზრდელობითი“ წარმატებით ხარობდა და მეგობრებთან ტრაბახობდა:
–ცოლი უნდა აღზარდო. რაც უფრო ადრე, მით უკეთესი. მაშინვე უნდა მიახვედრო, ვინ არის სახლში უფროსი. სიტყვებით ვერ გაიგებს, მუშტები დაგეხმარებათ! რამდენიმე დარტყმა და ცოლი დამყოლი გახდება. ჩემიც ფიქრობდა, რომ ზღაპარში მოხვდა. დროულად ვასწავლე ჭკუა.
თავისი რჩევებით ბევრი კოლეგა ჩამოშორდა. ყველა ოფიცერს არ სიამოვნებს იმის მოსმენა, როგორ უნდა აღზარდოს ცოლი და მით უფრო ცემოს.
–იქნებ ძაღლი შეიძინო და გაზარდო? – უთხრა ერთხელ მისმა კოლეგამ არჩილმა. – ცოლი უნდა გიყვარდეს, კი არ უნდა გაწვრთნა. თუ კომპლექსები გაქვს?
მაშინ კახა არჩილს ეჩხუბა. სახლში კი მარიამს თავს დაესხა. მარიამმა ესეც მოითმინა. უბრალოდ იცოდა, რომ დიდხანს მოთმენა არ მოუწევდა. სამაგიეროდ, კახამ ეს არ იცოდა და სულ უფრო უარესად იქცეოდა. თავისუფლებამ და დაუსჯელობამ ხელ–ფეხი გაუხსნა.
მარიამი გაქცევის გზას მშვიდად და ეტაპობრივად ამზადებდა. პირველ რიგში, პოლიციაში განცხადება დაწერა პასპორტის დაკარგვის შესახებ, რომ ახალი მიეღო. ამას ერთი თვე დასჭირდა. ახალი პასპორტის მიღების შემდეგ განქორწინებაზე განაცხადი შეიტანა. საბედნიეროდ, ქორწინების საბუთი სხვა დოკუმენტებთან ერთად ინახებოდა. ამას კიდევ სამი თვე დასჭირდა. ამ დროში ფული დააგროვა და დიდი ნაწილი მშობლების მისამართზე გააგზავნა.
განქორწინების საბუთის მიღების შემდეგ სამსახურიდან გათავისუფლდა და მშობლიურ ქალაქამდე ბილეთი იყიდა. ბოლო თვე განსაკუთრებით მძიმე აღმოჩნდა. კახა სულ გაგიჟდა და ცოლისადმი ზიზღს აღარ მალავდა.
–ფიქრობ, ოდესმე მიყვარდი? – იცინოდა. – ჰმ, დიდი პატივია! შენნაირი არარაობის მხოლოდ გამოყენება შეიძლება, მხოლოდ დედოფალი უნდა გიყვარდეს. შენ კი დედოფალი არ ხარ.
მარიამი ტიროდა, მაგრამ მასთან კონფლიქტში არ შესულა. იმედი, რომ მალე მიატოვებდა, ძალას და თავდაჯერებულობას მატებდა, რომ ყველაფერს სწორად აკეთებდა. კახა მის დუმილს შიშად იღებდა საკუთარი თავით და აღზრდის მეთოდით კმაყოფილი იყო.
წასვლისას მარიამმა სამზარეულოს მაგიდაზე დატოვა განქორწინების საბუთის ასლი და წერილი „ნახვამდის. ბინის გასაღები საფოსტო ყუთშია“. მორჩა, არანაირი გრძელი წერილი საჩივრებით და პრეტენზიებით, არანაირი მუქარა და „ბედნიერების“ სურვილი. არაფერი. ზუსტად, ლაკონურად და საქმიანად.
იმ მომენტში, როცა მარიამი მატარებლით მშობლიურ ქალაქში მშვიდად მიდიოდა, კახა ბინაში ავეჯს განრისხებული ანგრევდა და სვამდა. უგონოდ მთვრალი ეზოში გავიდა და მეზობლებს ეჩხუბა. მაგრამ მეზობელი კაცები სუსტი ცოლი არაა, რომელიც თავს ვერ იცავს, ამიტომ კახამ მათგან სრულად მიიღო.
–რაო, მწვრთნელო, არ გამოვიდა ცოლის აღზრდა? – უთხრა მეზობელმა, – მარიამს ყოჩაღ, რომ გაგექცა.
უნდოდა ეთქვა, როგორი ეშმაკი იყო მარიამი, მაგრამ ცოლის მორჩილთან არაფერი ჰქონდა სალაპარაკო. ოღონდ ეს „ცოლის მორჩილი“ საყვარელ ცოლთან და შვილებთან ერთად ბედნიერად ცხოვრობს, ხოლო „მწვრთნელი“ სუსტების ხარჯზე თვითრეალიზებას ცდილობს.
ცოტა ხნის შემდეგ მარიამმა კარგ კეთილშობილ კაცთან ბედნიერება იპოვა. დღემდე შიშით იხსენებს პირველ ქორწინებას და უხარია, რომ ამ ჯოჯოხეთიდან თავის დასაღწევად ძალა იპოვა.
