ყველა დიასახლისისთვის ბორშის ინგრედიენტები შეიძლება განსხვავდებოდეს ოჯახის პრეფერენციების მიხედვით. ზოგი ამ კერძს ალუბალს უმატებს, ზოგი – შავქლიავს, მაგრამ საფუძველი უცვლელია. ესაა კარტოფილი, სტაფილო, ჭარხალი, ხახვი და კომბოსტო. გიამბობთ, როგორ გახდა უკრაინული ბორში იუნესკოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ნაწილი. მანამდე საინტერესო ტესტს გთავაზობთ. შეამოწმეთ, თუ შეძლებთ სწორი ბორშის მომზადებას.
ბორშის ინგრედიენტები – დავიწყოთ მარტივი ტესტით, რომლის დახმარებით გაიგებთ, შეძლებთ თუ არა ნამდვილი უკრაინული ბორშის მომზადებას. მხოლოდ 8 კითხვაა. სწორი პასუხი აირჩიეთ და ჩაინიშნეთ.
1. პირველ რიგში, ბულიონი უნდა მოხარშოთ. რა გჭირდებათ ამისთვის?
- ქათმის ხორცი
- ძროხის ხორცი
- ღორის ხორცი
- ცხვრის ხორცი
2. როცა ბულიონი ადუღდება, რას უმატებთ?
- მარილი, დაფნის ფოთოლი, წიწაკის მარცვლები, კარტოფილი, კომბოსტო.
- მარილი, პაპრიკა, წიწაკის ნარევი, დაჭრილი ხახვი, ნიორი.
- დაფნის ფოთოლი, დაფქული წიწაკა, დაჭრილი ხახვი და კომბოსტო.
- არაფერს.
3. ახლა ბოსტნეულზე გადავიდეთ. რა მეთოდით დაჭრით?
- კუბებად.
- ზოლებად.
- მსხვილად გახეხავთ.
4. რომელი ინგრედიენტები უნდა შეწვათ შესაკაზმად?
- შკვარკი, ხახვი, პომიდორი, სტაფილო და ჭარხალი. მას ემატება მარილი, შავი წიწაკა, ხმელი სუნელი და დაფნის ფოთოლი.
- სალა, ხახვი, სტაფილო და ჭარხალი. ცოტა მოხარშული კარტოფილი და პომიდორი კანის გარეშე უნდა დაუმატოთ.
- ხახვი, სტაფილო და ჭარხალი მცენარეულ ზეთში შეწვით. პომიდვრის პასტა და კოვზი ხორბლის ფქვილი დაუმატეთ.
5. საჭიროა თუ არა საკაზმში კიდევ რამის დამატება?
- დიახ, აჯიკის და ნივრის.
- არა, არაფერია საჭირო.
- დიახ, ნივრის.
- დიახ, დაჭრილი ხორცი უნდა დაამატოთ.
6. უნდა დაუმატოთ თუ არა კერძს რაიმე სუფრაზე გატანამდე?
- დიახ
- არა
7. რა დავუმატოთ კერძს სუფრაზე გატანამდე?
- ცოტა მწვანილი და არაჟანი.
- მოხარშული კვერცხი და მაიონეზი.
- სალა
8. როგორ გავაფორმოთ სუფრა ბორშის გატანამდე?
- მაგიდაზე დადეთ პამპუშკები ნივრით და სალით.
- მაგიდაზე დადეთ ბოთლი ალკოჰოლი.
- მაგიდაზე დადეთ შავი პური და სალა.
ბორშის ინგრედიენტები: იუნესკოს კულტურული მემკვიდრეობა – იცით, სად არის ხრიკი ამ ტესტში? როგორი პასუხებიც არ უნდა გქონდეთ, მაინც გემრიელ ნაჯერ კერძს მიიღებთ. კლასიკური წითელი ბორშის ინგრედიენტები უცვლელია. ესაა კარტოფილი, სტაფილო, ჭარხალი, ხახვი და კომბოსტო. სხვა დანარჩენი გემოვნების მიხედვით ემატება.
ამას უბრალოდ არ ვამბობ. ახლახანს უკრაინული ბორში იუნესკოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი გახდა. ამას ცნობილმა შეფმზარეულმა ევგენი კლოპოტენკომ ხელი შეუწყო: „გადავწყვიტე ბორშის დაცვა, რომ სამყაროს ის აღექვა, როგორც უკრაინელი ერის დნმ–ის ნაწილი“. თავის გუნდთან ერთად შეფმზარეულმა ყველა წესის დაცვით იუნესკოში განაცხადი შეიტანა. მომზადების პროცესში ჩართული იყვნენ ფოლკლორისტები, ისტორიკოსები, მკვლევარები და ექსპერტები, რომელთაც იუნესკოს სტანდარტებთან მუშაობის გამოცდილება უნდა ჰქონდათ.
კლოპოტენკო უკრაინის სხვადასხვა რეგიონში ექსპედიციაში გაემგზავრა, რომ გაეგო, როგორ ამზადებდნენ უკრაინელები ბორშს. „ყველაფერს ვიღებდით და ვაფიქსირებდით. ჩვენი ამოცანა იყო არა რეცეპტების ჩაწერა, არამედ ერთი ოჯახის სამი თაობის მიერ ბორშის მომზადების კულტურა. ამას ხომ ერქვა ნომინაცია, რომელზეც განაცხადის გაკეთებას ვაპირებდით „უკრაინული ბორშის მომზადების კულტურა“ – ამბობს კლოპოტენკო.
ექსპერტებმა უკრაინის 25 რეგიონიდან ბორშის 25 რეცეპტი შეაგროვეს. თითოეული უნიკალურია. ამ კერძის მომზადების მკაცრი თანმიმდევრობა არ არსებობს. თითოეულ უკრაინულ ოჯახს საკუთარი ხრიკი, რომლის მიხედვით ბორში მათი ქვეყნის ეროვნული საგანძური ხდება. „ყველაზე მეტად გამაოცა რეცეტპმა, რომლის მიხედვით ამზადებდნენ შაცკში, ვოლინის ოლქში. აქ მას გარეული ღორის სისხლს უმატებენ, ამიტომ კერძს აბსოლუტურად შავი ფერი აქვს“ – იხსენებს კლოპოტენკო.
„დოსიესთვის დაახლოებით 700 გვერდი შევკრიბეთ. მას დავუმატეთ ისტორიული კვლევა, ანდაზები და გამოთქმები ბორშზე. ტერიტორიულ თემებს დავუკავშირდით, რომ დაგვედგინა, რომ პირები, რომლებიც რეცეპტებს წარმოდგენდნენ, ნამდვილად კონკრეტულ ტერიტორიაზე ცხოვრობდნენ“ – აჯამებს შეფმზარეული. სპეციალისტების გუნდმა ყველაფერი გააკეთა, რომ ბორში მთელ მსოფლიოში ცნობილი ყოფილიყო, როგორც უკრაინული კერძი. გთავაზობთ, უკრაინული ბორშის მომზადება დღესვე სცადოთ. გემრიელად მიირთვით.
