ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული გამოსახულებაა ღვთისმშობლის ივერიის ხატი. მასზე გამოსახულია ღვთისმშობელი, რომელსაც ხელში პატარა იესო ქრისტე უჭირავს. ორიგინალური ხატი ინახება ათონის მონასტერში. არსებობს ვარაუდი, რომ იგი მახარებელმა ლუკამ ღვთისმშობლის სიცოცხლეშივე დაწერა. თუმცა, თანამედროვე ექსპერტები ხატს მე-11-მე-12 საუკუნეებს მიაკუთვნებენ.
ხატის ასლები არის მსოფლიოს ქრისტიანულ ეკლესიებში და ხშირად გვხვდება მორწმუნე მრევლის სახლებში. მისი ამოცნობა ძნელი არ არის, რადგან ხატის განმასხვავებელი ნიშანი წმინდანის სახეზე ჭრილობაა, რომელიც ხატმებრძოლის შუბმა დატოვა. ლეგენდის თანახმად, IX საუკუნეში ნიკეელმა ღარიბმა ქვრივმა, ღვთისმშობლის გამოსახულება განადგურებისგან გადარჩენის მიზნით, ზღვაში გადააგდო. ორი საუკუნის შემდეგ ივერიის ღვთისმშობლის ხატი საბერძნეთის სანაპიროზე გამოჩნდა. ბერებმა იგი მონასტერში დაასვენეს. ეს მოხდა აღდგომის შემდეგ, დაახლოებით XI საუკუნის დასაწყისში. მას შემდეგ ხატს არ დატოვებია ტაძრის კედლები და, გადმოცემის თანახმად, სამყაროს აღსასრულის დადგომასთან ერთად ის ჰაერს შეერევა.
ივერიის ღვთისმშობლის ხატი
ივერიის ღვთისმშობლის ხატი ასევე ცნობილია როგორც კარიბჭის ხატი. მას ასე ეწოდა მონასტრის კარიბჭემდე მისი განმეორებითი სასწაულებრივი გადაადგილებების შემდეგ. თითქოს წმინდანმა თავად აირჩია ადგილი, სადაც მისი ხატი უნდა ჩამოკიდებულიყო და მონასტერი დაეცვა.
წელიწადში რამდენიმე თარიღია, როდესაც ღვთისმშობლის ივერიის ხატს თაყვანს სცემენ. ეს არის 25 თებერვალი (02/12 განახლებული კალენდრით), ქრისტეს წმიდა აღდგომის შემდეგ პირველი სამშაბათი და 26 ოქტომბერი (ახალი კალენდრით 10/13). ეკლესიებში ხატის ხსენების დღეებში ტარდება სპეციალური წირვა და იკითხება ლოცვა, რომელიც განკუთვნილია ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლისათვის.
ივერიის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატი
ტროპარი: წმიდისაგან ხატისა შენისა, ჰოი დედუფალო ღვთისმშობელო, სიმრთელენი და კურნებანი უხვად მოეცემიან ყოველთა სარწმუნოებითა და სიყვარულით მისდა მოლტოლვილთა, ამისთვის ჩემსაცა უძლურებასა მოხედე და შეიწყალე სული ჩემი, სახიერო, ხოლო ხორცით განმკურნე მადლითა შენითა, ყოვლადწმიდაო.
ტროპარი: საკვირველსა შენსა მფარველობასა, პორტაიტისაო, რომლისა მიერ გამოგვიხსენ ჩუენ ყოვლისაგან ჭირისა, შევუვრდებით და მხურვალედ ვღაღადებთა ყოვლადვე: ვითარცა ძველად აჩვენე მადლი შენი ჩვენ ზედა, ეგრეთვე აწცა, დედოფალო, ნუ დაგვიტევებ სრულიად, რამეთუ აღთქუმულ გაქვს შენ დაფარვაი და დაცვაი მათი, რომელი შეუორგებელითა სულითა მოვლენან შენდა.
კონდაკი: ვითარცა მეოხსა და დამფარველსა და ზედამდგომელსა, გიგალობს შენ მარადის, პორტაიტისაო, სახელდიდი მწყობრი შენი სამღვდელოთა და სიღრმეთაგან სულისათა ხმობს შენდამი დაუცხრომელად: დამიცევ მე დედოფალო.
როგორ ეხმარება ივერიის ღვთისმშობლის ხატი?
ოდითგანვე წმინდანს ლოცვით მიმართავდნენ სტიქიური უბედურებების, სასიკვდილო ეპიდემიების ან მტრის შემოსევების დროს. თვითმხილველები ამტკიცებდნენ, რომ ხატი ყოველ ჯერზე აფრთხილებდა ბერებს მოახლოებული უბედურების შესახებ. მის წინ კანდელი იწყებდა რხევას, როცა ხალხს საფრთხე ემუქრებოდა. რაც უფრო სერიოზული იყო პრობლემა, მით უფრო ირხეოდა კანდელი. ხანდახან ზეთიც კი იღვრებოდა.
მორწმუნეები ქედს იხრიან ღვთისმშობლის ხატის წინაშე ნებისმიერ კრიტიკულ სიტუაციაში. ისინი ლოცულობენ ხატთან კარგი მოსავლის იმედით, სთხოვენ მას ავადმყოფობისგან განკურნებას და მწუხარებისგან ხსნას.
წმინდანს სთხოვენ დაცვას ბოროტმოქმედებისა და მტრებისგან. სთხოვენ სახლის დაცვას შურიანი ადამიანებისაგან, რეკომენდებულია, რომ ხატი იყოს შემოსასვლელი კარის სიახლოვეს.
ივერიის ღვთისმშობლის ხატის ხსენების დღე დიდ საეკლესიო დღესასწაულად ითვლება, ამიტომ ამ დღეს არ არის რეკომენდებული სახლის დალაგება და მძიმე შრომა. ასევე აუცილებელია ჩხუბისა და სკანდალებისგან თავის შეკავება, სასადილო მაგიდაზე კი უნდა იყოს სამარხვო კერძები. ამ დღეს უნდა ეწვიოთ ტაძარს, ილოცოთ და სთხოვოთ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელს მფარველობა.
