კასპიის ზღვის სანაპიროზე, შუა აზიის უდაბნოებს შორის მდებარეობს საოცარი ქვეყანა თურქმენეთი. და, როგორც ცქრიალა მარგალიტი შავი ქვიშების შუაგულში მდებარეობს თეთრი ქვის ქალაქი აშხაბადი, რომელიც იპყრობს ტურისტების ყურადღებას მთელი მსოფლიოდან. თურქმენეთის დედაქალაქს ხშირად ადარებდნენ უმდიდრეს ქალაქს, დუბაის, და სიმღერებში უმღერიან როგორც „ზღაპრულ ქალაქს, ოცნების ქალაქს“. მაგრამ ტურისტების აღფრთოვანება სწრაფად ქრება, როგორც კი ისინი თანამედროვე აშხაბადში მოხვდებიან, რომელსაც უსაფრთხოდ შეიძლება ეწოდოს ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკის ყველაზე ლამაზი ქალაქი. რატომ?
ნახევარი საათიც არ გავა ქალაქის ფართო გამზირებზე სეირნობის დაწყებიდან და მაშინვე შეგიპყრობთ შფოთვა და მარტოობა. და მართლაც: უზარმაზარი ქალაქის ქუჩებში არც ერთი ადამიანი არ ჩანს. არც წყვილები სეირნობენ პარკებში, არც ბავშვები თამაშობენ, არც ნაყინის გამყიდველები არიან. შეიძლება იფიქროთ, რომ ეს ქალაქი სრულიად მკვდარია, რომ არა მანქანების ნაკადები, რომლებიც წინ და უკან მოძრაობენ. აშხაბადის საიდუმლო უფრო რთულია, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს.
რით არის ცნობილი აშხაბადი?
პოსტსაბჭოთა სივრცეში ალბათ არც ერთი ქალაქი არ შენდებოდა ისეთი სისწრაფით, როგორც აშხაბადი. ქალაქის თოვლივით თეთრი შენობები თურქმენეთის პირველი პრეზიდენტის, საფარმურატ ნიაზოვის დამსახურებაა, რომელმაც ბრძანება გასცა: ახალ აშხაბადში აბსოლუტურად ყველა არქიტექტურული ობიექტი უნდა იყოს მოპირკეთებული თეთრი მარმარილოთი.
ეს იყო არა მხოლოდ სურვილი, არამედ პირდაპირი ბრძანება: სამშენებლო კომპანიებს მოეთხოვებოდათ წარედგინათ გეგმა, რომელშიც შედიოდა მარმარილო, ასევე ეჩვენებინათ ამ მასალის საკმარისი ხელმისაწვდომობა მშენებლობისთვის. სხვა გზა არ იყო! ასეც მოხდა, აშხაბადი შეიტანეს გინესის რეკორდების წიგნში, როგორც ქალაქი, სადაც არის თეთრი მარმარილოთი მოპირკეთებული ყველაზე ბევრი ობიექტი. ეს არ არის მხოლოდ მოედნები და საოფისე შენობები, ძეგლები და მატარებლის სადგურები, არამედ ბაზრები და გამზირებიც კი.
ფუფუნების გარდა, ამაში საღი აზრიც არის. თურქმენეთში ამინდი მკვეთრად კონტინენტურია და იმ ადგილებში, რომლებიც უდაბნოსთან უფრო ახლოსაა, ზაფხულის ტემპერატურა შეიძლება გაიზარდოს 50 გრადუსამდე. თეთრი კედლები კარგად ირეკლავს მზის შუქს და სიგრილეს ინარჩუნებს. ზამთარში ეს ეხმარება ქალაქს ნაკლებად მოსაწყენად გამოიყურებოდეს, ვიდრე, მაგალითად, ზოგიერთი ევროპული ქალაქი ცივ სეზონზე.
„ყველაზე-ყველზე“ ქალაქი პოსტსაბჭოთა სივრცეში
ჯერ მარტო აშხაბადის საერთაშორისო აეროპორტი რად ღირს, რომელიც 2016 წელს აშენდა? მის მშენებლობაზე ხელისუფლებამ 2 300 000 000 დოლარი გამოყო. და ეს არა მხოლოდ მარმარილოსა და უნიკალური ორნამენტული დეკორაციის გამო (რის წყალობითაც აეროპორტი გინესის რეკორდების წიგნშიც შევიდა). ჩიტის აფრენის სიმაღლიდან აშკარა ხდება, რომ აეროპორტი მფრინავი შევარდნის ფორმითაა აშენებული.
აშხაბადი არა მხოლოდ მსოფლიოში ყველაზე მარმარილოს ქალაქად არის აღიარებული (ოთხ ნახევარი მილიონი კვადრატული მეტრი ქვით არის მორთული), ის ასევე საამაყო ადგილს იკავებს ყველაზე განათებული ქალაქების სიაში. ღამით, აშხაბადი ბრწყინავს და ცისარტყელას ყველა ფერით ანათებს. დროშის ბოძების რეიტინგშიც კი, პირველ ადგილს იკავებს თურქმენეთის დროშა დედაქალაქ აშხაბადში, რომელიც 133 მეტრის სიმაღლეზე ფრიალებს.
დარწმუნებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ თურქმენეთის ხელისუფლება მიზანმიმართულად იბრძოდა აშხაბადის, როგორც „ყველაზე მაგარი“ ქალაქის სტატუსისთვის. წარმოიდგინეთ რა კოლოსალური თანხები იყო ჩადებული. და ვისთვის? ვინ ტკბება მთელი ამ სილამაზით, თუ ქუჩები ცარიელი და უსიცოცხლოა? როგორ გამოვიდა ასე?
რატომ არის ქალაქი აშხაბადი ცარიელი?
შეხედეთ ამ პროსპექტს, რამე უცნაურს არ ამჩნევთ? მაგალითად, იმას, რომ არ არის ფეხით მოსიარულეებისთვის ტროტუარები? ეს ასეა: მთავარი მიზეზი, რის გამოც გამვლელებს ვერ შეხვდებით ქალაქის ქუჩებში, სწორედ ქალაქის დაგეგმარებაშია. ის ხალხისთვის კი არა, ეროვნულ საგანძურად აშენდა. მოქალაქეების კომფორტზე ფიქრი კი დაავიწყდათ.
ყველაზე ხშირად, მხოლოდ მანქანები მოძრაობენ ქუჩებში, და ისიც, არა ყოველთვის. მთავარი გზებიც კი არ არის დატვირთული არც მანქანებით და არც საზოგადოებრივი ტრანსპორტით. სხვათა შორის, აშხაბადში მოქალაქეებისთვის ხელმისაწვდომი საზოგადოებრივი ტრანსპორტი მხოლოდ ავტობუსები და ტაქსებია. ავტობუსები მუშაობენ შეზღუდვებით, დღეში მხოლოდ რამდენჯერმე. გაჩერებებზე ლოდინი საათნახევრიდან ორ საათამდე გრძელდება. ხელისუფლება რეგულარულად პირდება მოსახლეობას ავტოპარკის შევსებას, მაგრამ საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მდგომარეობა მხოლოდ უარესდება.
დროში მოგზაურობა
კიდევ ერთი დეტალი, რამაც შეიძლება დააბნიოს ნებისმიერი ტურისტი, არის დროში დაკარგვის შეგრძნება. აშხაბადში სტუმრობისას უცხოელს შეუძლია თავი სხვა ეპოქის სტუმარად იგრძნოს. საქმე ისაა, რომ ქალაქი აღადგინეს 50-60-იანი წლების საბჭოთა არქიტექტურული პრინციპებით. ანუ მათი ტრანსფორმაციის დროსაც დიზაინები უკვე ნახევარი საუკუნის მოძველებული იყო. ახლა კი მძიმე მონუმენტალიზმი მყისიერად გვაბრუნებს სსრკ-ს დროში.
მაგრამ ეს არ იყო მთავარი დეტალი, რამაც აშხაბადი მოჩვენებათა ქალაქის ამპლუისთვის გაწირა. ბოლოს და ბოლოს, ის ასე გამოიყურება მხოლოდ მის ცენტრალურ ნაწილში, ხოლო მის გარეუბნებში ცხოვრება დუღს.
თავად ქალაქი შედარებით ახალგაზრდაა, ის მხოლოდ 143 წლისაა. მაგრამ ამ ხნის განმავლობაში მოასწრეს მისი თავიდან აშენება ათასწლეულების მიჯნაზე. ოთხმოცდაათიან წლებში თითქმის ყველა ძველი საცხოვრებელი კორპუსი დაანგრიეს, რათა ახალი დიდებული შენობები აეშენებინათ. ამ სახლებში მცხოვრები მოქალაქეები ქალაქის გარეუბანში გაასახლეს. სწორედ იქ, უსახურ სამსართულიან შენობებში და პატარა ეზოებში ცხოვრობენ ადგილობრივები. ისინი თავიანთ საცხოვრებელ უბნებს „ნამდვილ აშხაბადს“ უწოდებენ, რადგან ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში თითქმის არავინ ცხოვრობს.
უფრო სწორედ, მხოლოდ პოლიტიკოსებს და ბიზნესმენებს შეუძლიათ კონდიციონერით აღჭურვილ მდიდრულ მარმარილოს შენობებში ცხოვრება. უბრალო ხალხს კი ქალაქის გარეუბანში უწევს ცხოვრება. ბევრი ადგილობრივი მცხოვრები ქუჩაში ზის და ვაჭრობს, ზოგი კი საჭმელს ეზოში ამზადებს. სკოლები ყველაზე ჩვეულებრივია.
შედეგად, ირკვევა, რომ აშხაბადი არის უზარმაზარი ძეგლი, რომელიც ვარგისი არ არის ჩვეულებრივ მოკვდავთა ცხოვრებისთვის. და მიუხედავად იმისა, რომ ის შთამბეჭდავია თავისი სილამაზით, ტურისტებიც კი იშვიათი სტუმრები არიან იქ. მიუხედავად ამისა, უდავოდ ღირს შუა აზიის ამ მარგალიტის მონახულება – ობიექტი უნიკალურია თავისი ბუნებით, სხვა მსგავსი ქალაქები ნამდვილად არ არსებობს.
